Wat als de gemeente het verpleeghuisaanbod binnen de gemeentegrenzen wil vergroten maar het zorgkantoor wil nieuwe locaties niet contracteren? Partner Nysingh licht de mogelijkheden voor de zorgaanbieder toe.
Zorgaanbieders die zorg leveren die wordt gefinancierd vanuit de Wlz zijn afhankelijk van het zorgkantoor waar het gaat om de inkoop van zorg. Over de inkoopfase is al veel rechtspraak verschenen. Daaruit volgt dat het zorgkantoor vanwege haar bijzondere positie (zij is de enige partij die binnen de regio zorg inkoopt) bij de inkoop van zorg is gebonden aan de aanbestedingsbeginselen, zoals het transparantiebeginsel en gelijkheidsbeginsel.
Ook áls er een overeenkomst wordt aangeboden door het zorgkantoor, is het de vraag hoeveel zorg er wordt ingekocht door het zorgkantoor en is de zorgaanbieder afhankelijk van het zorgkantoor.
Wat is de positie van een zorgaanbieder wanneer het zorgkantoor niet bereid is om mee te werken aan de realisatie van uitbreiding van zorg door geen contract aan te bieden? Ook al is die zorgaanbieder al gecontracteerd bij dat zorgkantoor?
Aan welke normen is het zorgkantoor gebonden?
Het uitgangspunt bij contractuele onderhandelingen is dat er sprake is van contractsvrijheid. Dit houdt in dat het partijen in principe vrij staat naar eigen inzicht afspraken overeen te komen, alsmede de inhoud van deze afspraken. Uit vaste rechtspraak volgt dat het uitgangspunt van contractsvrijheid geldt voor inkopers van zorg, zoals zorgverzekeraars. Aangenomen moet worden dat dit in beginsel ook geldt voor zorgkantoren.
Deze contractsvrijheid wordt in de eerste plaats begrensd door de beginselen redelijkheid en billijkheid. Deze beginselen zijn van toepassing op nieuwe overeenkomsten, maar ook op eventuele uitbreiding van een bestaande overeenkomst. In het laatste geval zijn zorgkantoor en zorgaanbieder al contractspartijen en die moeten zich over en weer redelijk en billijk gedragen.
De contractsvrijheid van zorgkantoren wordt ook begrensd door de Wlz. Op grond van artikel 4.2.1 en 4.2.2 Wlz rust op het zorgkantoor een zorgplicht. Deze zorgplicht strekt ertoe dat het zorgkantoor voldoende zorg inkoopt c.q. overeenkomsten sluit met
zorgaanbieders met inachtneming van de verplichtingen die op haar rusten. Op grond van deze zorgplicht dient er onder meer sprake te zijn van het leveren van zorg binnen een redelijke termijn en op redelijke afstand van waar de verzekerde wenst te gaan wonen, dan wel bij hem thuis.
De regeling Transparantie contracteerproces Wlz verplicht zorgkantoren om voorafgaand aan de onderhandelingen bekend te
maken volgens welke modellen een overeenkomst wordt aangeboden aan zorgaanbieders. Het zorgkantoor kan worden aangesproken op nakoming van deze modellen. Wel is van belang om op te merken dat het zorgkantoor in deze modellen over het algemeen ruimte wordt geboden voor een nadere uitwerking. Voor zorgaanbieders is het van belang te beoordelen of de nadere uitwerking door het zorgkantoor past binnen de kaders van deze modellen. Indien zij tot het oordeel komt dat dit niet het geval is dient het zorgkantoor hierop – al dan niet via de brancheorganisatie – te worden aangesproken.
In de Beleidsregel normenkader Wlz-uitvoerder zijn de normen vastgelegd waarmee het zorgkantoor in overeenstemming dient te handelen. Deze beleidsregel is gebaseerd op vier kerndoelen:
1) het waarborgen van de beschikbaarheid van zorg,
2) het waarborgen van de toegankelijkheid van zorg,
3) het waarborgen van rechtmatige en doelmatige besteding en
4) waarborgen ten aanzien van de governance.
Deze normen zijn nader uitgewerkt in tientallen deelnormen.
Positie van zorgaanbieders
Zorgaanbieders kunnen dus in beginsel niet van een zorgkantoor eisen dat er meer zorg wordt ingekocht. Het zorgkantoor heeft contractsvrijheid en kan niet worden gedwongen om meer zorg in te kopen.
Dit is alleen anders wanneer kan worden gezegd dat binnen de regio te weinig zorg is ingekocht en het zorgkantoor dus haar zorgplicht heeft geschonden of dreigt te schenden. Cliënten (verzekerden) kunnen het zorgkantoor in ieder geval aanspreken op de naleving van deze zorgplicht. Zij hebben immers recht op zorg. Het is ook goed denkbaar dat zorgaanbieders in de regio het zorgkantoor hier op kunnen aanspreken omdat ook hun belangen worden geschaad wanneer de druk op de zorg te ver toeneemt door onvoldoende inkoop van zorg.
Wel is het belangrijk om te bedenken dat het zorgkantoor niet kan worden gedwongen om meer zorg bij een specifieke zorgaanbieder in te kopen. Het zorgkantoor blijft de vrijheid houden om naar eigen inzicht te bepalen bij welke zorgaanbieder zij de zorg inkoopt.
Juist omdat er maar weinig situaties denkbaar zijn om het zorgkantoor te dwingen tot de inkoop van meer zorg is het advies om in een zo vroeg mogelijk stadium met het zorgkantoor in gesprek te gaan en ook te blijven over de vraag of er voldoende zorg is
ingekocht en het zorglandschap voldoende dekkend is.
Met dank aan
